ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

         «Πνευματικόν Ανθόμελον" είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής του Παναγιώτη Β. Σελίμου που κυκλοφόρησε τον περασμένο Απρίλιο από τις εκδόσεις «Διάνοια». Και πράγματι πρόκειται για μια δημιουργία που αφορά το πνεύμα μας κι αποδεικνύει πως αν θεωρήσουμε την ποίηση μια οπωσδήποτε πνευματική εκγύμναση, είναι σίγουρα αυτή που μιμείται το μεγαλείο της προσευχής, της αγάπης που βιώνεται δηλαδή, όπως η ίδια η τέχνη μιμείται τη ζωή. Η σεμνότητα του Παναγιώτη, όπως διαφαίνεται μέσα από το λόγο του, και η αγάπη του για την ελληνορθόδοξη παράδοση καταδεικνύουν το ποιητικό σθένος του, γιατί πολύ απλά σε μια εποχή όπου συχνά οι περισσότεροι κολυμπάμε σε θολά νερά, πνευματικά και ηθικά, ο ποιητής στέκεται όρθιος και αρθρώνει το δικό του λόγο αγάπης. Δεν είναι ασαφής και θαμπός-γιατί αλίμονο αν μιλάμε για αγάπη τότε-αλλά μορφοποιείται όπως οφείλει, για να έχει αξία, κι έχει το αποτύπωμα του Χριστού. Αυτό από μόνο του δεν θεωρείται πράξη επανάστασης λογοτεχνικά; Αναρωτιέμαι...Ο Παναγιώτης μου απαντά όμως πως στόχος δεν είναι η επανάσταση αλλά η Ανάσταση!.. Τον ευχαριστώ λοιπόν θερμά, ως ομότεχνος, για τη μικρή και όμορφη πνευματική βόλτα που πραγματοποιήσαμε μέσα από την κουβέντα μας και παραθέτω τα όσα εξαιρετικά ενδιαφέροντα μοιράστηκε μαζί μου. 

Παναγιώτη θα ήθελα να μας πεις λίγα λόγια για την ποιητική σου συλλογή με τίτλο «Πνευματικόν Ανθόμελον» που εκδόθηκε τον Απρίλιο.

Το «Πνευματικόν Ανθόμελον, είναι μια συλλογή ποιημάτων, των οποίων η θεματική άπτεται του θρησκευτικού αισθήματος. Είναι ένα αποτέλεσμα αρκετών ετών συγγραφής και μέσα στις στροφές των ποιημάτων, προσπαθώ να αποδώσω το ορθόδοξο βίωμα ενός χριστιανού. 

Πότε ξεκίνησες να γράφεις ποιήματα; Υπήρξε κάποια συγκεκριμένη αφορμή που, θεωρείς, ενεργοποίησε το ποιητικό σου αισθητήριο;

Ήδη από το δημοτικό σχολείο θυμάμαι πως είχα μια ευχέρεια να πλέκω στιχάκια. Βέβαια, η αλήθεια είναι, πως δεν ασχολιόμουν για πολύ καιρό με αυτήν. Η αφετηρία της συστηματικής συγγραφής μου είναι το 2014. Η αφορμή ήταν η ανάγκη μου να εξωτερικεύσω το θρησκευτικό μου συναίσθημα. Το πρώτο μου, λοιπόν, ποίημα είναι ένα εκ των οποίων περιλαμβάνει το «Πνευματικόν Ανθόμελον» και έχει τον τίτλο «Τα Πάθη Σου κρυφοκοιτώ». Είναι μια έμμετρη διαδρομή μέσα στην Μεγάλη Εβδομάδα, που παρουσιάζει όλα τα γεγονότα του θείου Πάθους. Πραγματικά ώρες –ώρες αναρωτιέμαι πώς αυτό ήταν το πρώτο μου ποίημα! Κι αυτό επειδή είναι αρκετά μεγάλο. Αποτελείται από είκοσι τρείς στροφές.

Οι πανεπιστημιακές σου σπουδές σε ποιο βαθμό πιστεύεις πως επέδρασσαν στην προσωπικότητα και κατ΄επέκταση στην ποιητική σου δημιουργία, δεδομένης της αναφοράς σου στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου σου σε μία «ασυγκρίτως ανώτερη ποίηση [...]που απεγκλωβίζεται από τη φιλοσοφία και ανοίγεται στη θεολογία»;

Η θεολογία για εμένα δεν είναι απλά μια ακαδημαϊκή γνώση, αλλά ένας τρόπος ζωής. Μόλις κλείνω τα βιβλία, δεν παύω να είμαι θεολόγος, οπότε όλη μου την ζωή την βλέπω μέσα από αυτήν. Οι επιλογές μου και οι αποφάσεις μου προσπαθώ, όσο μπορώ βέβαια, να είναι σύμφωνες με την πίστη μου και την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία. Επομένως, όντως έχουν επιδράσει στην προσωπικότητα μου και ως ανθρώπου, αλλά και ως ποιητού. Πρώτα είμαι θεολόγος και μετά ποιητής. Χρησιμοποιώ την ποίηση για να εκφράσω τα νοήματα και τα μηνύματα της πίστεως μας και λόγω μιας δικής μου εσωτερικής ανάγκης, αλλά και προς ωφέλεια όσων τα διαβάσουν.

Δε θα σου ζητήσω να ορίσεις την ποίηση γιατί παραθέτεις πληθώρα σκέψεων σου στον πρόλογό σου, θα σου ζητήσω όμως να μου πεις την άποψη σου για το ρόλο της πoίησης στη ζωή του ανθρώπου. Οφείλει η ποίηση, πιστεύεις, να απηχεί  ιδανικά και αξίες, να διδάσκει και να προβληματίζει ή απλώς να εκφράζει τον εσωτερικό κόσμο –όμορφο ή άσχημο- του εκάστοτε ποιητή, ανεξαρτήτως ηθικών περιορισμών;

Η ποίηση ανήκει στις καλές τέχνες και «ακουμπά» την ψυχική διάθεση του ανθρώπου. Είναι, δηλαδή, μια ανώτερη ενασχόληση, θα λέγαμε, γι αυτό, λοιπόν, οφείλει, νομίζω, να απηχεί και ανώτερες ιδέες και αξίες. Κύριος στόχος κάθε τέχνης είναι να ωφελήσει, είτε αυτό γίνεται διδάσκοντας, είτε προβληματίζοντας. Σκοπός είναι να βγει κάτι καλύτερο. Ασφαλώς ο κάθε καλλιτέχνης θα αποτυπώσει αυτό το οποίο έχει μέσα στην καρδιά του. Εδώ, όμως, χρειάζεται μια προσοχή. Επειδή η τέχνη γενικά δεν  έχει έναν ακριβή ορισμό, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάγεται σε όρια. Αυτό που λέμε: «η τέχνη θέλει θυσίες, δεν έχει φραγμούς, είναι ελευθερία έκφρασης» κλπ, εμένα με βρίσκει αντίθετο. Πολλές φορές στο όνομα της ελευθερίας της τέχνης γίνονται τερατουργήματα, που αντί να εξυψώνουν τον άνθρωπο, τον ζημιώνουν. Δεν σημαίνει πως ό, τι έχουμε στην καρδιά μας είναι καλό. Και μην ξεχνάμε το εξής, η τέχνη είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα και ως τέτοιο πρέπει να την χρησιμοποιούμε, μη την θεοποιούμε. Και για να κάνω έναν παραλληλισμό με έναν λόγο του Ευαγγελίου «δεν έγινε ο άνθρωπος για την τέχνη, αλλά η τέχνη για τον άνθρωπο».

Παρατηρώ πως αγαπάς κυρίως τον έμμετρο ποιητικό λόγο. Η επιλογή συγκεκριμένων ποιητικών σχημάτων, επαναλήψεων, αριθμού στροφών και ομοιοκαταληξίας είναι συνειδητή ή προκύπτει αυθόρμητα ως απόρροια του ταλέντου σου αλλά και των μουσικών σπουδών σου (σ.σ. ο Παναγιώτης Σελίμος είναι πτυχιούχος του Ελληνικού Ωδείου στην Βυζαντινή Μουσική και κάτοχος διπλώματος Βυζαντινής Μουσικής από τη σχολή της Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδως); Στα ελεύθερα μέτρου ποιήματά σου πως υπαγορεύεται ο εσωτερικός ρυθμός και διασφαλίζεται η ροή τους; Ποια η σύνδεση της ποίησης με τη μουσική;

Η αλήθεια είναι πως γράφω πιο εύκολα έμμετρα, παρά ελεύθερα, αν και από ότι παρατηρώ ο έμμετρος λόγος είναι πλέον ξεπερασμένος στους νέους ποιητές. Ίσως, όντως παίζει ρόλο η μουσική μου παιδεία σε αυτό. Αν και νομίζω ότι εν πολλοίς ευθύνεται η επιρροή των μερικών παλαιών ποιητών που αγαπώ. Μου αρέσουν βέβαια και τα ελεύθερα μέτρου. Αυτά δεν σε περιορίζουν και η σκέψη εκφράζεται πιο φυσικά, δηλαδή αυτό που αποτυπώνεις στο χαρτί είναι πιο κοντά σε αυτό που έχεις στην καρδιά και το μυαλό σου. Στα ελεύθερα ποιήματα μεγάλη σημασία παίζουν οι λέξεις που χρησιμοποιήσεις, νομίζω. Σε αντίθεση με τα έμμετρα που λόγω του μέτρου διασφαλίζεται ο ρυθμός, στην ελεύθερη ποίηση οι ίδιες οι λέξεις είναι αυτές που κρύβουν την μελωδικότητα που χρειάζεται, ούτως ώστε να αποφευχθεί η πεζότητα.

Σχετικά με την σχέση της μουσικής με την ποίηση αυτή ασφαλώς είναι άρρηκτη, ήδη από την αρχαία εποχή. Το σημαντικό στην σχέση αυτών των δύο είναι να βρίσκεται η χρυσή τομή. Ο λόγος να μην καλύπτεται από την μουσική, να είναι δηλαδή τα νοήματα του ξεκάθαρα και η μουσική να αναδεικνύει τον λόγο.

Η ποίηση σου είναι αφιερωμένη αποκλειστικά στην ορθόδοξη χριστιανική κι εθνική παράδοση κι αγάπη. Θεωρείς πως η αυστηρή επιλογή μιας θεματικής λειτουργεί περιοριστικά σε σχέση με την έμπνευσή του ποιητή; Σε έναν κόσμο ανερμάτιστο, εν πολλοίς, ηθικά και πνευματικά πιστεύεις πως η αναφορά στο Χριστό και την πατρίδα συνιστά μια πράξη ακραιφνώς επαναστατική;

Όπως είπαμε και πρωτύτερα, η ποίηση αντανακλά τον εσωτερικό κόσμο του ποιητή, τα βιώματα του, τα πιστεύω του, τους προβληματισμούς του, άρα η κάθε θεματική δεν είναι απλά μια επιλογή, αλλά και μια πηγή έμπνευσης. Κάποιος, λοιπόν, που νιώθει περιορισμένος ως ποιητής, σημαίνει ότι είναι περιορισμένος και ως άνθρωπος.

Το μυστικό είναι να μην συμβιβάζεσαι με τον κόσμο. Ποτέ δεν θα καταφέρεις να τους έχεις όλους ικανοποιημένους, όχι μόνο μέσα από την τέχνη σου, αλλά γενικά με τον τρόπο της ζωής σου. Θα σας απαντήσω με μια φράση του Ντοστογιέφσκι « αν όλος ο κόσμος πηγαίνει από την μια πλευρά και ο Χριστός είναι από την άλλη, εγώ θα πάω με τον Χριστό». Αυτό δεν είναι επανάσταση, είναι Ανάσταση!

Στους δύσκολους καιρούς μας ποιος είναι ο ρόλος και η δυναμική του σύγχρονου ποιητή;

«Δύσκολες εποχές για ποιητές». Ζούμε στην εποχή της ύλης. Τα πάντα και οι πάντες περιστρέφονται γύρω από αυτήν. Αυτή είναι μια τραγικότητα! Δυστυχώς οι ρυθμοί και ο τρόπος της ζωής μας μάς αποξενώνει από κάθε τι το εκλεπτυσμένο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ο άνθρωπος να μην χαίρεται. Τι κρίμα! Να μην μπορείς να χαρείς τα όμορφα και τα απλά της ζωής. Ο ποιητής, θαρρώ πως πρέπει να κρατά αυτά τα ιδανικά ζωντανά και με αυτόν τον τρόπο ο ποιητικός του λόγος να είναι συνάμα ποιοτικός, λόγος ελπίδας και ανακούφισης.

Έχεις κάποιους ποιητές που αγαπάς ιδιαιτέρως;

Είναι πολλοί οι ποιητές που αγαπώ. Αν μπορούσα να επιλέξω τρεις θα ήταν ο Δροσίνης, ο Βαλαωρίτης και ο Γκάτσος.

Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια; Σκοπεύεις να εκδόσεις και άλλη ποιητική συλλογή;

Έχω πολλά ακόμη ποιήματα, τα οποία θα ήθελα να εκδοθούν, ποικίλης θεματολογίας. Ήδη έχω έτοιμες δυο ακόμη ποιητικές συλλογές, καθώς και μια συλλογή διηγημάτων. Εύχομαι – εύχεσθε και εσείς – να καταφέρω να τα εκδώσω.

Αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία του εγχειρήματος όμως αν σου σου ζητούσα να διαλέξεις ένα ποίημα σου που αγαπάς ιδιαιτέρως , ποιο θα ήταν αυτό και για ποιόν λόγο;

Τώρα είναι σαν να λέτε σε έναν πατέρα να διαλέξει ποιο από τα παιδία του αγαπάει περισσότερο. Για αυτό θα μεταποιήσω, αν μου επιτρέπεται, την ερώτηση. Ασφαλώς τα αγαπώ όλα, καθώς είναι όλα δημιουργήματα μου, ωστόσο, αν διάλεγα ποιο από αυτά τα «παιδιά» μου, με «καταλαβαίνει» περισσότερο, αυτό θα ήταν «Η Εξομολόγηση ενός ποιητή».

    Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο επιμύθιο, λοιπόν, για την όμορφη συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Παναγιώτης, από ένα ποίημα που επέλεξε ο ίδιος ο ποιητής:

« Η Εξομολόγηση ενός ποιητή »

Ίσως σε τούτο εδώ το ποίημα, 

να παραδώσω το στερνό μου ρήμα.

Ίσως να μην προλάβω το πρωί.

Ίσως ο θάνατος απόψε να με πάρει 

και δίχως σώμα η ψυχή μου να σαλπάρει

Μακριά απ’ αυτήν εδώ τη γη.

Αν είναι αυτό το θέλημα του Υψίστου, 

των ορατών και αοράτων Κτίστου,

χωρίς κουβέντα θα δεχθώ.

Δίχως το άλλο, μετάνοια ζητάω, 

να πάω εκεί που μόνο λαχταράω,

Αιώνια να αναπαυθώ.

Το ξέρω πως καμιά δεν έχω αξία, 

για να ταιριάζει η ουράνια σωτηρία

στον ανάξιο εμένα και απάνθρωπο.

Αλλά πριν φύγω το μόνο που ποθώ 

και μέσα απ’ την ψυχή μου καρτερώ,

Συγχώρεση από Θεό και άνθρωπο.

Το σώμα μου στην αμαρτία βύθισα,

τους δαίμονες, τους πειρασμούς δε νίκησα.

Του Πνεύματος βεβήλωσα τον οίκο.

Και την ψυχή μου χίλια φαρμάκια πότισα,

γεμάτος από εγωισμό αρρώστησα.

Ολόκληρος ποτίστηκα στο ρύπο.

Υπερηφάνεια, ψέμα, αλαζονεία…

Υπάρχει άραγε καμία αμαρτία

που να μην έπραξα ο δεινός;

Βλάσφημος ήμουν και κατάλαλος και λοίδορος,

κενόδοξος, θυμώδης και μνησίκακος,

επίορκος, φιλήδονος και πονηρός.

Στο νου μου οι λογισμοί έπαιρναν κι έδιναν,

στον πάσαλο του πάθους μου με έδεναν

κι έσφιγγαν ολοένα τα σχοινιά.

Τα μίση κι οι κακίες με βασάνιζαν,

οι έχθρες και οι ζήλιες με ταλάνιζαν,

σαν πύρινα με πλήγωναν καρφιά.

Αυτών υπήρξα αυτουργός και άλλων

αμαρτημάτων πιο μικρών και πιο μεγάλων,

που δε θα πω για να μη σκανδαλισθείτε.

Πόσα να φέρει ο λογισμός στο νου μου,

όλα χωμένα μες στις άκρες του μυαλού μου.

Αχ! Κι αν μπορούσατε να δείτε…

Μα τώρα η καρδία μου φωνάζει, 

για έλεος και για μετάνοια κράζει,

με δάκρυα χιλιοπαρακαλεί.

Μες στη νυχτιά δε θα ‘βρω πετραχήλι, 

ούτε παπά τα ευλογημένα χείλη,

να μου διαβάσουν την ευχή.

Δέξου Θεέ της πένας μου το γράμμα 

και κάμε Παντοδύναμε το θαύμα,

εξομολόγηση Σου κάμνω αληθινή.

Μη με αφήνεις αμετανόητο να φύγω,

μακριά Σου δεν αντέχω ούτε για λίγο.

Παράκληση σου κάνω ταπεινή.

Το βιβλίο του Παναγιώτη Σελίμου, μπορείτε να το βρείτε σε διάφορα φυσικά και ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία. Δείτε μερικές επιλογές ΕΔΩ