ΥΓΕΙΑ | ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ? 

Ο καρκίνος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος. Δεν υπάρχει δηλαδή ένας παράγοντας που τον προκαλεί, αλλά δημιουργείται από την ταυτόχρονη επίδραση πολλών συνιστωσών. Η εμφάνιση μίας κακοήθειας σε ένα άτομο εξαρτάται:  

Από τα γονίδια του 

Από τον τρόπο ζωής του 

Από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες 

Ιογενείς λοιμώξεις 

Γονίδια και Καρκίνος: Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν μεταλλάξεις γονιδίων που κληρονομούνται και συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης κάποιας κακοήθειας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 και  BRCA2 οι οποίες κληρονομούνται και στις γυναίκες φορείς αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου μαστού και ωοθηκών.  

Συνήθειες της καθημερινότητας: Το κάπνισμα αποτελεί το συχνότερο καρκινογόνο και συνδέεται με πολλές κακοήθεις. Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί τον συνηθέστερο καρκίνο για άντρες και γυναίκες. Το κάπνισμα ωστόσο συνδέεται και με τον καρκίνο του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγο, της ουροδόχου κύστης και γενικότερα με την ανάπτυξη κακοήθειας σε όλο τον οργανισμό. Η κατανάλωση αλκοόλ επίσης προκαλεί καρκίνο του πεπτικού συστήματος αλλά και του ήπατος. Άλλος παράγοντας που συντελεί στην καρκινογένεση είναι η παχυσαρκία. Τα άτομα με αυξημένο βάρος έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πεπτικού συστήματος και ιδιαίτερα του παχέως εντέρου, αλλά και καρκίνο ενδομητρίου και μαστού σε σχέση με άτομα φυσιολογικού βάρους.  

 Περιβάλλον και καρκίνος: Βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα και άλλες ουσίες που μπορεί να υπάρχουν στο νερό, βιομηχανικά προϊόντα όπως ο αμίαντος, το νικέλιο κλπ προκαλούν κακοήθειες του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστης κλπ. Επίσης η UVA ακτινοβολία του περιβάλλοντος μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μελανώματος. Τέλος η ιονίζουσα ακτινοβολία στην οποία εκτέθηκαν άτομα μετά από διαρροή ραδιενέργειας όπως για παράδειγμα στο Τσέρνομπιλ ή μετά την ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα, συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση πολλών μορφών καρκίνου όπως λευχαιμία, καρκίνος θυρεοειδούς, όγκοι εγκεφάλου κλπ. 

 Ιογενείς λοιμώξεις: Τις τελευταίες δεκαετίες έγινε γνωστή η καρκινογόνος επίδραση ορισμένων ιών και ο ρόλος τους στην καρκινογένεση. Οι ιοί της Ηπατίτιδας B και C προκαλούν ηπατίτιδα και σε ορισμένες περιπτώσεις, αν δε διαγνωσθούν έγκαιρα, μπορεί αυτή να εξελιχθεί σε καρκίνο του ήπατος. Αντίστοιχα, η μόλυνση των γυναικών από υψηλού κινδύνου στελέχη του ιού HPV (Human Papilloma Virus) μπορεί σε ορισμένες γυναίκες μακροπρόθεσμα να προκαλέσει σοβαρή τραχηλική δυσπλασία και καρκίνο τραχήλου μήτρας. Αυτό ωστόσο μπορεί να διαγνωσθεί έγκαιρα και να προληφθεί όταν με το Τεστ Παπανικολάου, εφόσον αυτό γίνεται σε τακτική βάση.  

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ;

Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί τροποποιώντας καταρχήν τους παράγοντες που μπορούμε να αλλάξουμε… Καθώς το γενετικό υλικό δεν γίνεται να τροποποιηθεί, καλό είναι ο καθένας να προσπαθεί να αλλάξει τους άλλους παράγοντες που παίζουν ρόλο.  

Η αποφυγή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ αποτελεί στην πραγματικότητα βασικό μέτρο πρόληψης. Το ίδιο ισχύει για την αποφυγή αύξησης του βάρους. 

Τις τελευταίες δεκαετίες ωστόσο, χάρη στην πρόοδο της Τεχνολογίας και της Επιστήμης, έχουμε φτάσει σε επίπεδο ακόμη και Πρωτογενούς Πρόληψης ορισμένων κακοηθειών. Και λέγοντας Πρωτογενή Πρόληψη εννοούμε τον Εμβολιασμό. Έτσι, ο εμβολιασμός κατά της Ηπατίτιδας Β αποτρέπει την λοίμωξη από τον ιό της Ηπατίτιδας Β και άρα την περαιτέρω πιθανή ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος. Ο εμβολιασμός επίσης των γυναικών με το εμβόλιο κατά του ιού HPV αποτρέπει την μόλυνση των γυναικών από στελέχη υψηλού κινδύνου του ιού και άρα την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου τραχήλου της μήτρας σε αυτές τις γυναίκες.  

Αξίζει να σημειωθεί πως τόσο οι ιοί της Ηπατίτιδας όσο και ο  HPV μεταδίδονται μέσω σεξουαλικής επαφής χωρίς προφυλακτικό. Επιπλέον, η ηπατίτιδα μπορεί να μεταδοθεί και αιματογενώς, είτε μέσω μετάγγισης μολυσμένου αίματος, είτε με κοινή χρήση βελόνας.  

Η Δευτερογενής Πρόληψη του καρκίνου είναι οι διαγνωστικές εξετάσεις στις οποίες υποβάλλεται ο ασυμπτωματικός πληθυσμός με στόχο τον εντοπισμό κακοήθειας σε πρώιμα στάδια στα οποία είναι εφικτή η αντιμετώπιση. Κακοήθειες στις οποίες γίνονται Διαγνωστικές Εξετάσεις στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου είναι: 

- Καρκίνος μαστού (μαστογραφία μετά τα 40 έτη) 

- Καρκίνος τραχήλου μήτρας (τεστ Παπανικολάου) 

- Καρκίνος παχέος εντέρου και στομάχου (Κολονοσκόπηση, γαστροσκόπηση σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό) 

- Καρκίνος προστάτη (Δακτυλική εξέταση και Προστατικό αντιγόνο) 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ 

Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από το είδος της κακοήθειας αλλά και από άλλα χαρακτηριστικά του όγκου, όπως η διαφοροποίηση, ο ιστολογικός τύπος, το στάδια και η ύπαρξη τυχόν μεταστάσεων κλπ. Άλλοι παράγοντες είναι η ηλικία και οι τυχόν συνυπάρχουσες παθήσεις που μπορεί να περιορίζουν τις επιλογές λόγω επιπλοκών. 

Ανάλογα με όλα τα παραπάνω μπορεί να απαιτείται Χειρουργική επέμβαση, Ακτινοβολία, Χημειοθεραπεία, Ορμονοθεραπεία κλπ., ή συνδυασμός.  

Στις μέρες μας η Επιστήμη έχει καταφέρει να θεραπεύει κακοήθειες που στο παρελθόν οδηγούσαν με βεβαιότητα στο θάνατο. Είναι ωστόσο σημαντικό η διάγνωση να γίνεται όσο το δυνατό πιο έγκαιρα. Για αυτό, καλό είναι ένα σύμπτωμα που επιμένει και μας απασχολεί να το αναφέρουμε στο Γιατρό μας. Και βέβαια, δεν ξεχνάμε τον Προληπτικό Έλεγχο για όσα νοσήματα  μπορεί να εφαρμοσθεί.