Συνέντευξη με την Παναγιώτα Πλησή δασκάλα και συγγραφέα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, ευαισθητοποιημένη σε θέματα αυτισμού
Κωνσταντίνος Καφετζής
Σήμερα γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού βιβλίου, με αφορμή τα γενέθλια του μεγάλου Δανού παραμυθά Κρίστιαν Άντερσεν το 1805. Παράλληλα, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτισμό. Η Παναγιώτα Πλησή δασκάλα και συγγραφέας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, ευαισθητοποιημένη σε θέματα αυτισμού, μάς παραχώρησε τη δική της συνέντευξη. Παίρνοντας αφορμή από τα κοινωνικά ζητήματα της εποχής, ασχολείται αρκετά με το θέμα του αυτισμού ως συγγραφέας, αλλά και ως εισηγήτρια. Έχει συνεργαστεί με την ψυχολόγο Ελένη Λούβρου για μια σειρά εκπαιδευτικών βιβλίων που αφορά το φάσμα του αυτισμού.
Για τη δουλειά της έχει βραβευτεί στην Κύπρο και στην Ελλάδα, ενώ βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα ιταλικά.
Είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έχει εργαστεί στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στην Κύπρο και στην Ελλάδα.
Μέσα στο 2023, θα κυκλοφορήσει το τρίτο μιας σειράς βιβλίων για τον αυτισμό. Ενώ, άλλα της βιβλία είναι: Αυτισμός (Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για εφήβους. Αυτισμός (Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για παιδιά 4 έως 12 ετών). Δεν είμαι τέρας, σου λέω κι άλλα πολλά.
Τι σε παρακίνησε να ασχοληθείς με την παιδική και εφηβική λογοτεχνία;
Νομίζω, ότι όλα ήταν κανονισμένα από πριν. Σίγουρα έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο η δουλειά μου και η αγάπη που είχα κι έχω για τα παιδιά, αλλά κάποια πράγματα είναι προορισμένα για να γίνουν.
Πότε κατάλαβες ότι θα ασχοληθείς με τη συγγραφή;
Άργησα πολύ να το καταλάβω, αν και δεν συμφωνούν πολλοί μαζί μου. Το πρώτο μου βιβλίο το έγραψα γύρω στα τριανταπέντε μου, εντελώς τυχαία. Δηλαδή ούτε το προγραμμάτισα, ούτε το σκέφτηκα. Σκελετός, αρχή, μέση, τέλος, δεν υπήρχαν για μένα. Σαν κάποιος ή κάτι μου έβαλε όλο το βιβλίο στο κεφάλι. Ποτέ πιο πριν δεν είχα σκεφτεί ν’ ασχοληθώ με αυτό, παρότι μεγάλωσα σε ένα σπίτι που όλοι λάτρευαν τα βιβλία και είχα για πατέρα μου έναν άνθρωπο του πνεύματος (δοκιμιογράφος, ποιητής, εκπαιδευτικός σύμβουλος), στον οποίο είχα και μου είχε, μεγάλη αδυναμία. Οι μόνες απόπειρες που είχα κάνει ήταν σκόρπια στιχάκια, ποιήματα και αυτοσχέδιες ιστορίες για τους μικρούς μαθητές μου.
Ποια θέματα απασχολούν τα βιβλία σου;
Η πλειοψηφία των βιβλίων μου έχει σαν θέμα σύγχρονα και όχι μόνο, κοινωνικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα την ανεργία, τη δημιουργία νέας οικογένειας μετά από ένα διαζύγιο, την αποδοχή κι άλλα.
Ποιο είναι αυτό το θέμα που θες να ασχοληθείς αλλά δεν τολμάς;
Πρώτη φορά μου κάνουν αυτή την ερώτηση και χαίρομαι πολύ. Δεν νομίζω ότι υπάρχει θέμα που θέλω ν’ ασχοληθώ και δεν τολμώ. Αυτοί που δεν τολμάν στο παιδικό βιβλίο είναι η πλειοψηφία των εκδοτών και κατά συνέπεια το κοινό. Οι γονείς θέλουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους, μη αγοράζοντας τους βιβλία με θέματα ταμπού ή σκληρά θέματα, ξεχνώντας ότι αυτά τα γνωρίζουν από άλλες πηγές. Δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερη «πηγή» για ένα παιδί και έναν έφηβο για να γνωρίσει και να προβληματιστεί με τέτοιου είδους θέματα, μέσα από ένα καλογραμμένο βιβλίο.
Ποιο από τα βιβλία σου είναι περισσότερο εσύ και γιατί;
Δεν είναι ένα! Είχα την τύχη στη ζωή μου να βιώσω δύσκολες καταστάσεις, που δεν μπορούσαν να με αφήσουν αδιάφορη και να μην γράψω με έμμεσο τρόπο γι’ αυτές. Παρόλα αυτά τα βιβλία «Δεν είμαι τέρας, σου λέω!» και το «Αν η μαμά σου φοράει ένα καπέλο από σύννεφο που βρέχει», είναι σχεδόν- με τα μυθοπλαστικά τους στοιχεία- αυτοβιογραφικά.
Ποιο βιβλίο σου σε δυσκόλεψε περισσότερο και γιατί;
Το «Δεν είμαι τέρας, σου λέω!» Πρέπει να μου πήρε ένα χρόνο και, να το τελειώσω. Μια φορά μάλιστα σταμάτησα το γράψιμο του για ένα πολύ μικρό διάστημα και είπα «δεν μπορώ να το κάνω αυτό».
Τι λείπει από την παιδική και εφηβική λογοτεχνία στην Ελλάδα;
Σε λίγο, θα λέμε οι αναγνώστες, αλλά δεν είμαι τόσο απαισιόδοξη! Δυστυχώς ακόμα υπάρχει συντηρητισμός από την πλευρά των Ελλήνων συγγραφέων, αλλά και τον εκδοτών, όπως προανέφερα. Υπάρχει επίσης και αρκετός διδακτισμός, οι περισσότεροι συγγραφείς βλέπετε, είναι συνάδελφοι, και λείπει η τόλμη. Θεωρώ όπως και με τα περισσότερα πράγματα που γίνονται στις «ανεπτυγμένες» χώρες, έτσι και με την παιδική/εφηβική λογοτεχνία, είμαστε πίσω αρκετά χρόνια.
Υπάρχει κάποια στιγμή στη ζωή σου, σε σχέση με την ιδιότητά σου ως συγγραφέας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, που θυμάσαι ακόμα;
Δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να θυμηθώ ένα συγκεκριμένο γεγονός, αλλά οι περισσότερες συναντήσεις μου με τα παιδιά, είναι μια έκπληξη για μένα! Ενώ μπορεί να έχεις παρουσιάσει ένα βιβλίο χίλιες φορές, πάντα θα υπάρξει ένα παιδί που κάτι θα έχει παρατηρήσει, ή καταλάβει διαφορετικά απ’ όλα τα παιδιά που έχεις προηγούμενα συναντήσει με αφορμή το συγκεκριμένο βιβλίο. Είναι πολύ γοητευτικό αυτό!
Τι θα ήθελες να μείνει από τη σημερινή μέρα;
Έχω την εντύπωση πώς ότι και ν’ απαντήσω, θα είναι λάθος. Ίσως γιατί δεν είμαι υπέρ των Παγκοσμίων Ημερών! Το βιβλίο, δεν περιμένει αυτή την ημέρα για να διαβαστεί και ούτε εμείς περιμένουμε αυτή την ημέρα για να το διαβάσουμε!
Σας ευχαριστώ!