ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σε μια πρόσφατη σύντομη επίσκεψη μου στο νησί της Λέσβου, δεν μπόρεσα να μην θαυμάσω και να μην εντυπωσιαστώ από τα αρχοντικά της. Αρχοντικά επιβλητικά, άλλα άψογα διατηρημένα και άλλα εγκαταλελειμμένα που παρά τη φθορά είχαν σίγουρα γνωρίσει καλύτερες μέρες. Συνάντησα αρχοντικά που είχαν επιρροές από πολλά ρεύματα παράλληλα, υποδηλώνοντας ίσως την ανάγκη των ιδιοκτητών τους να αποτυπώσουν τη μόδα εκείνης της εποχής. 

Εκείνο όμως που πραγματικά με άφησε άφωνη από θαυμασμό ήταν ένα πανέμορφο αρχιτεκτονικό κτίσμα στο χωριό Θέρμη της Μυτιλήνης. Η εγκατάλειψη, η φθορά, ίσως και το πλιάτσικο που μπορεί να είχε υποστεί, δεν ήταν τίποτα μπροστά στον αέρα της υπεροχής και της κομψότητας που απέπνεε.

Ήταν τόσο μεγάλο το δέος που ένιωσα αντικρίζοντάς το, που μπήκα στον πειρασμό να μάθω για αυτό. Σύντομα άρχισα να συλλέγω πληροφορίες, από τους ντόπιους κάτοικους, που κάποτε όπως μου είπαν ήταν το στολίδι τους και με οδήγησαν στα μονοπάτια μιας άλλης εποχής. 

Το συγκεκριμένο οικοδόμημα κτίστηκε το 1909, σε σχέδια Γάλλων αρχιτεκτόνων, από τον Χασάν Εφέντη Μολλά Μουσταφά, αδερφού του Χουσεΐν Χιλμή Πασά, σημαντικού Οθωμανού αξιωματούχου ο οποίος γεννήθηκε στη Λέσβο το 1855 και υπηρέτησε δύο φορές ως μεγάλος βεζίρης. Το βάφτισαν με το όνομα Σάρλιτζα Πάλλας (Hotel Sarlidjé Palace), ονομασία που επί τουρκοκρατίας σήμαινε «οι κίτρινες θερμές πηγές», δηλαδή από το «Sari» που στην τουρκική γλώσσα σημαίνει το κίτρινο χρώμα και λίτζα που σημαίνει υπόθερμο θεραπευτικό νερό μιας και στην έκταση του υπάρχουν λουτροπηγές. Η κατασκευή του συνέπεσε με την ανάδυση του κινήματος των Νεοτούρκων. Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι στο «Σάρλιτζα Πάλλας», χρησιμοποιήθηκαν μορφολογικές αναφορές προβάλλοντας τα οθωμανικά στοιχεία μιας και η όλη αρχιτεκτονική αντιμετώπιση είχε σκοπό να αναδείξει τη νέα τάξη πραγμάτων η οποία ήταν επί σκηνής.

Το ξενοδοχείο ξεκίνησε τη λειτουργία την 1η Μαΐου του 1910. Στα χρόνια της ακμής του, φιλοξένησε πρίγκιπες, βασιλείς, πολιτικούς και ανθρώπους που υπηρετούσαν τα γράμματα και τις τέχνες. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, το βασιλικό ζεύγος Παύλος και Φρειδερίκη, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Στρατής Μυριβήλης, ο Ελία Καζάν, ο Ανδρέας Παπανδρέου κ.α. υπήρξαν πελάτες του.
Σε όλους τους θαμώνες του πρόσφερε υπηρεσίες ανάπαυλας, λουτροθεραπείας και έντονη κοσμική ζωή. Οι υπέροχοι κήποι του ακουμπούσαν σχεδόν στην άκρη της θάλασσας και γέμιζαν με κόσμο που διασκέδαζε και χόρευε με τις μελωδίες του πιάνου, ενώ στις πλαγιές και μέχρι εκεί που μπορούσε να δει το μάτι απλώνονταν λιόδεντρα.

Στο φύλλο αρ. 171 της τοπικής εφημερίδας "Σάλπιγξ" της 29/4/1910 καταχωρείται η πρώτη διαφήμιση του ξενοδοχείου που είχε ως εξής:..
"Την 1ην Μαΐου ανοίγει τας πύλας του εις το κοινόν το νεόδμητον Μέγα εν Θερμή ξενοδοχείον. Δωμάτια ευάερα και ευήλια, επίπλωσις τελειοτάτη, τροφή άφθονος καθαρά και υγιεινή, υπηρεσία πρόθυμος, τιμαί ακαταγώνισται. Θέα επί της θαλάσσης και των κατάφυτων βουνών. Τοποθεσία μαγευτική. Προσωπικόν ειδικόν μετακληθέν εκ Κων/λεως. Μαγειρική ανατολική και ελληνική. Θερμώς συνιστάται εις όλους. Το μέγα τούτο ξενοδοχείον θα καταστή βεβαίως το εντευκτήριον του καλού κόσμου της καθ' ημάς Ανατολής. Διότι κείται παρά τα θαυμάσια θερμά ύδατα της Θερμής τα από των αρχαίων χρόνων ονομαστά δι' ιαματικάς ιδιότητας. Τα ύδατα ταύτα θερμοκρασίας 50ο εν τη πηγή και 43ο εν τη δεξαμενή συνιστώνται υπό των ιατρών ως ιαματικά κατά των ρευματισμών, της αναιμίας, του χρόνιου κατάρρου της μήτρας, της λιθιάσεως του ήπατος και της κύστεως, της αρθρίτιδος κλπ.". Σε φύλλο της ίδιας εφημερίδας της 18/5/1910 συμπληρώνεται η διαφήμιση με τα εξής: "Εν τω νέω περικαλλεί οικήματι παρέχεται κλίνη και τροφή άφθονος και υγιεινή, τρις της ημέρας αντί γρ. 40 κατ' άτομον και ημέραν. Τα δωμάτια των παλαιών οικημάτων ενοικιάζονται συμφώνως προς τους παλαιούς όρους". Τέλος, το μακροσκελές διαφημιστικό κείμενο, από το φύλλο της 5/6/1910 θα πάρει την οριστική για τη χρονιά αυτή μορφή με μία ακόμη προσθήκη: "Καθ' εκάστην Κυριακή ωραία ορχήστρα παιανίζει εις τον μαγευτικόν κήπον του ξενοδοχείου. Ζύθος δε λαμπρός, παγωμένος πωλείται εις τιμάς λίαν συγκαταβατικάς. Ούτως ώστε οι θαμώνες του ξενοδοχείου ή οι εκδρομείς δεν ευρίσκουν λόγους να εξωτερικεύσωσι την πολλήν των ευχαρίστησιν".

Με τη Μικρασιατική Καταστροφή, το ξενοδοχείο και οι ιαματικές πηγές πέρασαν ως ανταλλάξιμα στο ελληνικό κράτος και στη συνέχεια, το 1925, στην Εθνική Τράπεζα. Δύσκολα τα χρόνια, αλλά το ξενοδοχείο παρέμεινε σε λειτουργία. Τον Αύγουστο του 1933 αγοράστηκε σε δημοπρασία από το Ταμείο Σύνταξης και Αυτασφάλισης Υγειονομικών (Τ.Σ.Α.Υ.). Από τότε η πορεία του ήταν σταθερά καθοδική καθώς το ξενοδοχείο λειτουργούσε, αλλά το Ταμείο δεν επένδυε για να διατηρήσει το υψηλό του επίπεδο.

Τελικά έκλεισε το 1982 και σήμερα στέκει απόκοσμο, προσμένοντας ή την απόλυτη κατάρρευση ή την αξιοποίηση του.

Πηγή: LESVOSNEWS