POINT OF VIEW

Ο έγκριτος νομικός και συμπολίτης μας Γιώργος Χλούπης, γράφει στην στήλη Point of View, για την εγκληματικότητα την περίοδο του κορωνοϊού.

“..καταπιέστε τον κορωνοϊό, όχι τη φωνή σας…”. Μήνυμα σε γραμμή  βοήθειας για κακοποιημένες στην πολιτεία Uttar Pradesh  της Ινδίας. 

Οι συνθήκες που ζούμε έχουν αλλάξει δραματικά τον μέχρι πρότινος τρόπο ζωής μας, δεν θα έμενε ανεπηρέαστο και το έγκλημα ως κοινωνικό φαινόμενο. 
Συγκεκριμένα, ένεκα του lock down και των περιορισμών στην κυκλοφορία φαίνεται ότι έχουν περιοριστεί τα εγκλήματα του «δρόμου» (κλοπές, τσαντάκηδες, πορτοφολάδες), οι κλοπές και ληστείες μαγαζιών, ενώ αναμένεται να περιοριστούν και οι διαρρήξεις σπιτιών αφού οι ένοικοι «μένουν σπίτι». Λόγω και του κλεισίματος των συνόρων κάποιες εγκληματικές  δράσεις όπως οι κλοπές οχημάτων φαίνεται να έχουν μειωθεί. Είναι πιθανό οι κλοπές να ενταθούν σε κλειστά και αφύλακτα κτίρια και σε κτήρια όπου υπάρχει υγειονομικό υλικό. Λογικό είναι επίσης να έχουν μειωθεί οι συμπλοκές, αλλά και η διακίνηση ναρκωτικών, η ζήτηση όμως θα εξακολουθεί να υφίσταται οπότε είναι πιθανό να αυξηθεί η τιμή τους και η πώλησή τους μέσω διαδικτύου (dark web) και οι παραδόσεις πόρτα με πόρτα. Αν αυξηθούν οι τιμές πώλησης ναρκωτικών ουσιών είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί η μικρή και μεσαία εγκληματικότητα για να εξασφαλίσουν χρήματα οι χρήστες. 

Θέλουν ιδιαίτερη προσοχή οι ληστείες και οι απάτες αυτή την περίοδο καθώς μπορεί διάφοροι εγκληματίες να εμφανίζονται ως αστυνομικοί, ή ως υπάλληλοι κοινωνικών δομών που προσφέρουν βοήθεια στα σπίτια, ή στελέχη υγειονομικών υπηρεσιών και να εισέρχονται παράνομα σε αυτά ληστεύοντας συνήθως ηλικιωμένα άτομα που έχουν απομονωθεί αυτή την περίοδο, ή να τους ζητάνε την πιστωτική τους κάρτα και το pin για να πάνε να τους ψωνίσουν ό,τι τους χρειάζεται. Ακόμα και η συνηθισμένα περίπτωση, προσαρμοσμένη πλέον στις τρέχουσες συνθήκες, τηλεφωνικής όχλησης από αγνώστους ότι κάποιος συγγενής ηλικιωμένων ατόμων πάσχει από κορωνοϊό και χρειάζονται χρήματα για τη νοσηλεία και  θεραπεία του. 

Σίγουρα αναμένεται αύξηση των κρουσμάτων απάτης με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πώλησης προϊόντων που έχουν υψηλή ζήτηση την περίοδο αυτή (μάσκες, γάντια, προϊόντα απολύμανσης, τεστ για τον COVID – 19, κ.α.) δημιουργεί και προσφορά από παραχαράκτες προϊόντων και κερδοσκόπους, οι οποίοι μπορεί να εισπράττουν τα χρήματα και να μην παραδίδουν τα προϊόντα. To “phishing” (ηλεκτρονικό ψάρεμα) αναμένεται να αυξηθεί. Αναμένεται να αυξηθούν οι κλασικές  πλέον περιπτώσεις απάτης όπου υποκλέπτονται οι κωδικοί (pin) και τα στοιχεία  των πιστωτικών καρτών με κακόβουλο λογισμικό αφού υπάρχει ήδη πολύ μεγάλη χρήση τους, συνεπώς και στατιστικά λόγω της μεγάλης πλέον χρήσης αυξάνονται τα κρούσματα, αλλά είναι και ένας τομέας που θα τραβήξει το ενδιαφέρον των εγκληματιών για εύκολο και γρήγορο παράνομο κέρδος. 

Οι συνθήκες αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε καταστάσεις στρες με αποτέλεσμα ξεσπάσματα βίας στις οικογένειες αλλά και πιθανές αυτοπροσβολές από άτομα με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Ήδη έχει καταγραφεί αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας παγκοσμίως, ένα έγκλημα με πολύ υψηλό σκοτεινό αριθμό, πρόβλημα υπαρκτό το οποίο τώρα παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις. ΟΙ προβληματικές σχέσεις με προϋπάρχουσες κακοποιητικές συμπεριφορές κατ’ αρχήν, σε συνδυασμό με τον υποχρεωτικό εγκλεισμό, την επαγγελματική αβεβαιότητα, τη μείωση των εισοδημάτων πολλών ανθρώπων, αλλά και προυπαρχόντων προβλημάτων όπως κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ από το δράστη,  επιτείνουν το πρόβλημα. Τα θύματα δεν θα πρέπει να ξεχνούν ότι οι πόρτες των ειδικών είναι ανοιχτές, όπως και οι ιατροδικαστικές υπηρεσίες και οι κοινωνικές υπηρεσίες και οι τηλεφωνικές γραμμές καταγγελίας και η αστυνομία. Συζητείται επίσης  καταλύματα όπως ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν κλείσει να ανοίξουν αυτή την περίοδο ως δομές φιλοξενίας. 

Καθώς η εγκληματικότητα βρίσκει τρόπους να προσαρμόζεται και να είναι παρούσα, έτσι και εμείς πρέπει να προφυλασσόμαστε και να είμαστε σε επαγρύπνηση. Είναι σημαντικό  να ενισχυθούν οι εγκληματοπροληπτικοί και υποστηρικτικοί θεσμοί όπως οι γραμμές στήριξης, οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι γραμμές καταγγελίας περιστατικών οικογενειακής βίας, η ανάπτυξη προστατευτικών δομών, η εκπαίδευση των αστυνομικών ώστε να μην αποτρέπουν τα θύματα από το να καταγγέλλουν το περιστατικό αυτή την περίοδο γιατί και αυτό το εγκληματικό φαινόμενο είναι νοσηρό και επικίνδυνο. 

Τα παραπάνω θέματα απασχολούν και τους φοιτητές του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και συζητούνται στο πλαίσιο του μαθήματος της Εγκληματολογίας. 

 Γεώργιος Δ. Χλούπης 

Λέκτορας Ποινικού Δικαίου και Αντεγκληματικής Πολιτικής Νομικής Σχολής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.